در روزهای اخیر، واکنش تند و قاطع جمهوری اسلامی ایران به ادعای اخیر اتحادیه اروپا درباره جزایر سه گانه ایرانی (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) بار دیگر توجه رسانه های منطقه و جهان را به خود جلب کرده است. این جزایر که در خلیج فارس قرار دارند، همواره بخشی جدایی ناپذیر از خاک ایران بوده و هستند؛ با این حال، گاه اظهارنظرهای سیاسی برخی کشورها یا نهادهای غربی باعث بروز تنش های لفظی در فضای بین المللی می شود.
در این گزارش از سایت استار اطلاعات، که به عنوان بهترین سایت خبری تحلیلی در ایران شناخته می شود، نگاهی دقیق و تحلیلی داریم به جزئیات این ماجرا، پیشینه تاریخی جزایر سه گانه، مواضع رسمی ایران و واکنش جامعه جهانی به این ادعاها.
پیش زمینه تاریخی جزایر سه گانه ایران
ریشه تاریخی مالکیت ایران بر جزایر
جزایر تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از دیرباز در قلمرو تاریخی ایران قرار داشته اند. منابع تاریخی از دوران صفویه تا قاجار و حتی پیش از آن، مالکیت ایران بر این جزایر را به روشنی تأیید کرده اند. نقشه های رسمی و اسناد بین المللی که در قرن نوزدهم میلادی توسط بریتانیا، عثمانی و دیگر قدرت ها ترسیم شده اند نیز نشان می دهند که این جزایر تحت حاکمیت ایران بوده اند.
وقایع سال ۱۹۷۱ و بازگشت ایران به جزایر
در سال ۱۹۷۱ میلادی، و درست چند روز پیش از استقلال رسمی امارات متحده عربی، ایران بار دیگر کنترل جزایر سه گانه را در دست گرفت. این اقدام بر اساس مذاکرات رسمی با بریتانیا و با اطلاع سازمان ملل انجام شد. در همان زمان، ایران تأکید کرد که حضورش در این جزایر، بازگشت به خاک تاریخی خود است، نه اشغال سرزمین دیگران.
ادعای اخیر اتحادیه اروپا چه بود؟
در بیانیه ای که اخیراً از سوی اتحادیه اروپا منتشر شد، این نهاد بین المللی در بخش پایانی گزارش خود درباره خلیج فارس، به طور ضمنی از ادعاهای امارات در مورد جزایر سه گانه حمایت کرد. این موضع گیری با واکنش تند و سریع وزارت امور خارجه ایران مواجه شد.
موضع اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا در بیانیه خود، از «حل مسالمت آمیز اختلافات سرزمینی میان امارات و ایران» سخن گفته بود؛ عبارتی که از دید تحلیلگران، به معنای پذیرش وجود اختلاف در مالکیت جزایر تعبیر شد — ادعایی که ایران به شدت آن را رد می کند.
واکنش شدید ایران به بیانیه اتحادیه اروپا
موضع وزارت امور خارجه
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در پاسخ به این بیانیه، گفت:
«جزایر سه گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی بخش لاینفک و ابدی از خاک جمهوری اسلامی ایران هستند و هیچ گونه ادعایی در این خصوص پذیرفتنی نیست.»
وی همچنین افزود که اتحادیه اروپا با طرح چنین مواضعی، در امور داخلی و حاکمیتی ایران دخالت کرده است و این اقدام مغایر با اصول منشور سازمان ملل و روابط بین الملل است.
واکنش مجلس شورای اسلامی
نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز با انتشار بیانیه ای ضمن حمایت از موضع دولت، تأکید کردند که ایران کوچک ترین شکی در مالکیت تاریخی خود بر این جزایر ندارد و هیچ مذاکره ای در این باره صورت نخواهد گرفت.
تحلیل سیاسی و بین المللی ماجرا
چرا اتحادیه اروپا وارد این موضوع شد؟
تحلیلگران سیاسی بر این باورند که موضع گیری اخیر اتحادیه اروپا بیش از آنکه بر مبنای واقعیات تاریخی باشد، جنبه سیاسی و نمادین دارد. برخی از کارشناسان معتقدند این موضع گیری در راستای افزایش فشار سیاسی بر ایران در موضوعات منطقه ای و مذاکرات هسته ای بوده است.
واکنش کشورهای منطقه
برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از موضع اتحادیه اروپا استقبال کردند، در حالی که کشورهای دیگر، از جمله عمان و قطر، ترجیح دادند در این خصوص موضع گیری نکنند و بر لزوم گفت وگوی مستقیم میان ایران و امارات تأکید کردند.
جزایر سه گانه از دیدگاه حقوق بین الملل
از نظر حقوق بین الملل، ایران دارای مالکیت کامل و مستمر بر جزایر سه گانه است. اصل «تداوم حاکمیت» (Continuity of Sovereignty) یکی از اصول شناخته شده در حقوق بین الملل است که بر اساس آن، کشوری که در طول زمان کنترل سرزمینی خود را حفظ کرده، مالک قانونی آن سرزمین محسوب می شود.
علاوه بر این، ایران همواره در این جزایر حضور نظامی، اداری و مدنی داشته و جمعیت بومی ایرانی در آن سکونت دارند. این واقعیت ها هرگونه ادعای مخالف را فاقد اعتبار می کند.
اهمیت استراتژیک جزایر سه گانه برای ایران
موقعیت جغرافیایی ویژه
جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در دهانه ورودی خلیج فارس و در نزدیکی تنگه هرمز واقع شده اند. تنگه هرمز یکی از مهم ترین مسیرهای انرژی جهان است و حدود یک سوم صادرات نفت جهان از این مسیر عبور می کند.
بنابراین، اهمیت راهبردی جزایر سه گانه برای امنیت ملی ایران بسیار بالاست؛ کنترل این نقاط به معنای نظارت کامل بر مسیرهای حیاتی انتقال انرژی است.
نقش دفاعی و اقتصادی
ایران از این جزایر نه تنها به عنوان پایگاه های نظامی بلکه به عنوان مناطق اقتصادی و گردشگری نیز استفاده می کند. در سال های اخیر، پروژه های زیربنایی متعددی برای توسعه گردشگری دریایی و ماهیگیری در این جزایر اجرا شده است.
واکنش کاربران و رسانه های ایرانی
حمایت گسترده از موضع دولت
در شبکه های اجتماعی، بسیاری از کاربران ایرانی با انتشار پست هایی با هشتگ هایی مانند #جزایر_ایرانی و #ابوموسی_ایرانی_است، حمایت خود را از موضع رسمی ایران اعلام کردند.
تحلیل رسانه های داخلی
رسانه های ایرانی از جمله استار اطلاعات، این اقدام اتحادیه اروپا را «دخالت آشکار در امور داخلی ایران» دانستند و با انتشار گزارش های تحلیلی، بر اصالت تاریخی و حقوقی مالکیت ایران بر جزایر تأکید کردند.
استار اطلاعات در گزارشی ویژه نوشت:
«ادعای اتحادیه اروپا درباره جزایر ایرانی، نه بر اساس اسناد تاریخی است و نه از منظر حقوق بین الملل اعتبار دارد؛ بلکه بخشی از فشار سیاسی بر ایران در فضای دیپلماتیک جهانی است.»
دیدگاه کارشناسان و تحلیلگران بین المللی
نگاه کارشناسان ایرانی
کارشناسان داخلی معتقدند که تکرار چنین بیانیه هایی از سوی نهادهای غربی، در واقع تلاشی برای مشروعیت بخشی به روایت سیاسی امارات است. با این حال، ایران بارها اعلام کرده که در عین پایبندی به روابط حسن همجواری، اجازه خدشه به تمامیت ارضی خود را نخواهد داد.
دیدگاه ناظران خارجی
برخی تحلیلگران اروپایی نیز اذعان کرده اند که اتحادیه اروپا در این موضوع باید با دقت بیشتری عمل کند؛ زیرا اتخاذ چنین مواضعی می تواند روابط اقتصادی و دیپلماتیک با تهران را پیچیده تر کند.
ابعاد رسانه ای و افکار عمومی جهانی
موضوع جزایر سه گانه همواره یکی از بحث برانگیزترین محورهای سیاسی در خاورمیانه بوده است. در رسانه های بین المللی، دو روایت متفاوت از این مسئله مطرح می شود: یکی روایت تاریخی ایران و دیگری روایت ادعایی امارات. با این حال، در فضای بین الملل، هیچ نهاد حقوقی رسمی مالکیت ایران را رد نکرده است.
جمع بندی و نتیجه گیری
واکنش شدید ایران به ادعای اتحادیه اروپا، بار دیگر نشان داد که موضوع جزایر سه گانه بخشی از هویت ملی و تاریخی ایران است و هیچ کشوری حق ندارد در مورد آن اظهار نظر غیرمسئولانه کند.
در شرایطی که منطقه خاورمیانه نیازمند ثبات و همکاری است، اتخاذ مواضع سیاسی از سوی نهادهایی مانند اتحادیه اروپا تنها می تواند بر تنش ها بیفزاید.
ایران بارها اعلام کرده است که آماده گفت وگو درباره همکاری های منطقه ای است، اما بر سر خاک و تمامیت ارضی خود هرگز مذاکره نخواهد کرد.
در پایان، باید یادآور شد که استار اطلاعات به عنوان بهترین و دقیق ترین منبع خبری داخلی، همچنان تحولات منطقه و مواضع رسمی ایران را با دقت و شفافیت دنبال می کند تا مخاطبان بتوانند تحلیلی روشن و مستند از واقعیت های سیاسی روز داشته باشند.
