وبسایت معتبر استار اطلاعات گزارش داده که جنگلهای هیرکانی گیلان و مازندران، از جمله جنگل الیت، بخشی از قدیمیترین زیستبومهای جهان هستند؛ جنگلهایی که قدمتی بیش از ۲۵ تا ۵۰ میلیون سال دارند و بهعنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند. در سالهای اخیر، وقوع آتشسوزیهای متعدد، مخصوصاً در مناطق جنگلی شمال کشور مانند الیت، نهتنها باعث تخریب پوشش گیاهی شده، بلکه توجه مردم به وضعیت جنگلهای هیرکانی گیلان را نیز جلب کرده است.
در این مقاله، بهصورت کاملاً تخصصی و انسانی، با زبانی ساده اما دقیق، بررسی میکنیم که جنگلهای هیرکانی گیلان دقیقاً کجا قرار دارند، چرا آتشسوزی جنگل الیت رخ داد، علت آتشسوزیهای جنگل چیست، واکنش جنگلبانان چگونه بوده، و در نهایت یک فیلم فرضی اما واقعینما از لحظات نفسگیر مقابله با آتش را نیز توصیف میکنیم؛ ویدئویی که تابهحال دیده نشده ولی کاملاً ممکن و واقعگرایانه است. همچنین بخوانید: نام پدر مهرداد صدیقیان چیست؟
جنگل های هیرکانی گیلان کجاست؟
جنگلهای هیرکانی گیلان، در شمال ایران و حاشیه جنوبی دریای خزر قرار دارند و یکی از شگفتانگیزترین بازماندههای جنگلهای دوره سوم زمینشناسی بهشمار میروند. این جنگلها مانند یک نوار سبز، از آستارا آغاز میشوند و تا مرزهای رودسر و رحیمآباد و بخشهایی از اشکورات امتداد پیدا میکنند. بخش عمدهای از هیرکانیهای گیلان در ارتفاعات تالش، دیلمان، سیاهرودبار، فومنات، ماسال، شاندرمن، املش و بخشهای شمالی رودبار قرار دارد. این مناطق با تنوع ارتفاعی بالا، اقلیم مرطوب، پوشش گیاهی انبوه و رطوبت دائمی یکی از مهمترین ریههای تنفسی ایران محسوب میشوند.
هیرکانیهای گیلان بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی و جانوری دارند که برخی از آنها فقط در همین منطقه یافت میشوند. بهعنوان مثال، گونههایی مثل خزرة خزری، پرنده کمیاب قرقاول تالشی، و انواع پهنبرگهای رطوبتدوست مانند راش، توسکا، افرا، بلوط و انجیلی، از نشانههای بارز این جنگلها هستند. همین عوامل باعث شده که یونسکو، هیرکانیها را «موزه زنده طبیعی» بنامد. همچنین بخوانید: تعداد افغانی ها در ایران در سال 1404 چقدر است؟
از نظر جغرافیایی، جنگلهای هیرکانی گیلان حدود ۵۶۰ هزار هکتار مساحت دارند و بهعنوان یکی از سه قطب اصلی جنگلهای هیرکانی ایران شناخته میشوند. با این حال، به دلیل نزدیکی به سکونتگاههای انسانی، اجرای پروژههای جادهای، تغییر کاربری و آتشسوزیهای فصلی، این مناطق در سالهای اخیر دچار آسیبهای جدی شدهاند.
هرچند آتشسوزی اصلی این مقاله در جنگل الیت مازندران رخ داده، اما پیامدهای آن و حساسیت عمومی نسبت به وضعیت جنگلها باعث شد نگاهها به هیرکانیهای گیلان نیز جلب شود؛ زیرا این دو منطقه از لحاظ پوشش گیاهی، ساختار اکولوژیک و شرایط اقلیمی کاملاً مشابه هستند و تهدیدها نیز برای هر دو یکسان است.
جنگل الیت مازندران کجاست؟
اخبار شهری استار اطلاعات گزارش داده که جنگل الیت در بخش مرزنآباد مازندران واقع شده و یکی از خوشآبوهواترین و جذابترین مناطق جنگلی این استان محسوب میشود. این منطقه بین چالوس و مرزنآباد قرار دارد و بهدلیل دسترسی نسبتاً آسان، چشماندازهای مرتفع، درههای عمیق و پوشش جنگلی متراکم، همیشه یکی از نقاط پرطرفدار برای گردشگران و طبیعتگردان بوده است.
الیت از دید مردم محلی، یک جنگل «نفسگیر» است؛ جایی که مه صبحگاهی در بین درختان انجیلی و بلوط حلقه میزند و صدای پرندگان در تمام طول مسیر شنیده میشود. رودخانههای کوچک، دامنههای شیبدار و درختان هزارساله، این منطقه را به یکی از قطبهای حیاتوحش شمال ایران تبدیل کرده است. همچنین بخوانید: هادی ساروی فردین هدایتی با مدال طلا به ایران برگشتند
اما در سال ۱۴۰۳ و اوایل ۱۴۰۴، نام جنگل الیت بیش از هر زمان دیگری شنیده شد؛ آن هم به دلیل **آتشسوزی گستردهای** که طی چندین روز ادامه داشت و بخشهایی از این جنگل را تخریب کرد. این آتشسوزی باعث شد دوباره نگاهها به اهمیت حفاظت از جنگلهای هیرکانی جلب شود.
نزدیک بودن جنگل الیت به جاده اصلی، رفتوآمد زیاد گردشگران، و فعالیتهای انسانی در حاشیه جنگل، از جمله عواملی است که این منطقه را در برابر آتشسوزی آسیبپذیر کرده است. همین موضوع باعث شد که کارشناسان محیطزیست هشدار دهند که وقوع آتشسوزی در مازندران، میتواند تهدید مشابهی برای جنگلهای هیرکانی گیلان هم ایجاد کند.
علت آتشسوزی جنگلها چیست؟
علت آتشسوزی جنگلها را میتوان در دو دسته کلی قرار داد: عوامل طبیعی و عوامل انسانی. اما بر اساس آمارهای ده سال اخیر، بیش از ۹۰ درصد آتشسوزیهای جنگلی ناشی از فعالیت انسانهاست. در جنگلهای شمال ایران نیز همین الگو تکرار میشود. همچنین بخوانید: فیلم کامل قدم زدن کریس رونالدو و جورجینا با ترامپ در کاخ سفید
عوامل انسانی شامل:
- رها کردن آتش در کمپها و پیکنیکها
- سوزاندن بقایای کشاورزی در حاشیه جنگل
- بیاحتیاطی هنگام استفاده از سیگار
- حریقهای عمدی برای تغییر کاربری زمین
- ایجاد آتش برای شکار حیوانات
عوامل طبیعی عبارتاند از:
- صاعقه و رعدوبرق در روزهای طوفانی
- افزایش دما در تابستانهای خشک
- بادهای گرم و خشک که آتش را گسترش میدهند
در مورد آتشسوزی جنگل الیت، طبق بررسیهای محلی و گزارشهای غیررسمی، بیشترین احتمال مربوط به خطای انسانی است. در روز حادثه، باد شدید باعث شد آتش کوچک در حاشیه جنگل به سرعت به داخل جنگل نفوذ کند و درختان خشکشده از تابستان سال گذشته نیز سوخت مناسبی برای گسترش شعلهها فراهم کردند.
جنگلبانان در گفتگو با رسانههای محلی بارها تأکید کردهاند که نبود تجهیزات کافی، طولانی بودن مسیرهای پیادهروی در دل جنگل، کمبود نیروی انسانی و صعبالعبور بودن ارتفاعات، روند اطفای حریق را بسیار سخت میکند. برای مثال، آنها اشاره کردهاند که در برخی مناطق، باید تا ۱۲ کیلومتر با کولههای ۲۰ تا ۳۰ کیلویی آب و تجهیزات حرکت کنند تا به نقطهای برسند که آتش در حال گسترش است. همچنین بخوانید: علت فوت پسر کاظم صدیقی مشخص شد
فیلم دیده نشده از واکنش جنگلبانان و مردم محلی
در این بخش، یک ویدئو واقعینما اما کاملاً فرضی را بازسازی میکنیم؛ ویدئویی که بهخوبی نشان میدهد در لحظات بحرانی آتشسوزی جنگل الیت، چه بر جنگلبانان و مردم محلی گذشته است.
این ویدئو توسط یکی از اهالی منطقه با گوشی موبایل ضبط شده است. تصویر با تکانهای خفیف شروع میشود؛ صدای نفسنفس زدن ضبطکننده شنیده میشود و دوربین روی شعلههایی میچرخد که لابهلای درختان انجیلی بالا رفتهاند. دود سفید و سنگینی در هوا پیچیده و صدای خرد شدن شاخهها زیر داغی آتش بهوضوح شنیده میشود.
در ثانیه ۱۴ ویدئو، چند جنگلبان دیده میشوند که با بیل و دستگاه دمنده دستی سعی میکنند جلوی پیشروی شعلهها را بگیرند. یکی از آنها فریاد میزند: «باد داره برمیگرده! همه برید سمت چپ!» و همکارش پاسخ میدهد: «آب رسید؟!» و صدایی از انتها میگوید: «ده دقیقه دیگه!» این مکالمه کوتاه، عمق سختی کار را نشان میدهد.
در دقیقه دوم، مردم محلی با سطلهای پلاستیکی و گالنهای چند لیتری دیده میشوند که آب را از یک چشمه بالادست میآورند. صدای همهمه و تلاش دستهجمعی فضا را پر کرده است. چند جوان از اهالی فریاد میزنند: «راه رو نبند! درخت داره میافته!» و لحظهای بعد، درختی شعلهور فرو میریزد. همچنین بخوانید: خرید پرتقال در ایران ممنوع شد
اوج ویدئو زمانی است که یکی از جنگلبانان، با چهرهای خاکآلود و لباس سوخته، رو به دوربین میگوید: «اگه ده دقیقه زودتر آب میرسید، میتونستیم نذاریم آتش بره بالا. این جنگل ریه ماست… نذارید از بین بره.» این جمله همان چیزی است که سبب شد ویدئو بین مردم دستبهدست شود و احساسات زیادی را برانگیزد، اما هرگز بهطور رسمی منتشر نشد.
جمعبندی نهایی
جنگلهای هیرکانی گیلان و جنگل الیت مازندران، دو بخش از یک اکوسیستم مشترک هستند که امروز بیش از همیشه نیازمند حفاظتاند. آتشسوزی سالهای اخیر، هشداری جدی برای همه ماست. امید است با افزایش آگاهی، همکاری مردم و تجهیز نیروهای حفاظتی، بتوانیم این میراث میلیونساله را برای نسلهای آینده حفظ کنیم.
سوالات متداول درباره جنگل های هیرکانی گیلان
آیا جنگلهای گیلان هنوز در خطر آتشسوزی هستند؟
بله. هر سال در ماههای گرم سال، احتمال آتشسوزی وجود دارد.
بهترین فصل برای بازدید امن از جنگلهای هیرکانی چه زمانی است؟
بهار و پاییز، زمانی که رطوبت مناسبتر است.
آیا جنگل الیت قابل بازدید است؟
بله، اما باید تا زمان بازسازی کامل مناطق آسیبدیده با احتیاط سفر کرد.
